Każdy rodzic pragnie, by jego dziecko rozwijało się prawidłowo. Z tego względu szczególną uwagę zwraca się na to, w jakim wieku maluch stawia pierwsze kroki i kiedy wypowiada pierwsze słowo. Jak jednak wszyscy wiemy, zarówno rozwój ruchowy, jak i kształtowanie się mowy u dzieci stanowią znacznie bardziej skomplikowane, wieloetapowe procesy. Jeśli interesują Cię wczesne etapy rozwoju mowy u niemowląt, zapoznaj się z treścią tego artykułu.

Okres melodii

U niemowląt od momentu narodzin do ukończenia 1. roku życia występuje tzw. okres melodii, czyli pierwszy etap w rozwoju mowy. Nazwa wynika z tego, że dziecko naśladuje melodię języka, czyli jego intonację (zmiany wysokości głosu). Stąd też naukowcy odkryli, że płacz niemowląt, w których otoczeniu mówi się w odmiennych językach, różni się od siebie.

Początkowo maluch komunikuje się ze swoim otoczeniem właśnie za pomocą krzyku i płaczu – w ten sposób sygnalizuje swoje wszelkie potrzeby. Nie rozumie mowy, jednak reaguje na dotyk oraz dźwięki. Z czasem można jednak wyróżnić kolejne podetapy, czyli:

• Głużenie – pojawia się ok. 2-3 miesiąca życia. Niemowlę wydaje pierwsze przypadkowe dźwięki, które nie są związane z płaczem. Głużenie stanowi jednak nieświadomy proces rozwoju mowy, który jest w pełni instynktowny. Ma on na celu przygotowywanie narządów artykulacyjnych małego człowieka do przyszłej mowy. Dziecko podświadomie naśladuje ton głosu osób w swoim otoczeniu. Co ważne, głużenie występuje także u dzieci mających problemy ze słuchem, dlatego nie należy rezygnować z diagnostyki pod tym kątem. Po 3. miesiącu do wachlarza sposobów komunikacji dołącza również śmiech, który stanowi reakcję na przyjemne doświadczenia.
• Gaworzenie – zwykle następuje powyżej 6. miesiąca życia. Wówczas dziecko już świadomie powtarza zasłyszane dźwięki, na miarę własnych możliwości. Najczęściej mówi „ma-ma”, ponieważ jego usta naturalnie układają się w kształt odpowiedni do artykułowania tych głosek. Nie wie jednak, co to oznacza. Z czasem powtarza także bardziej skomplikowane spółgłoski: b, n, t czy d. W okresie gaworzenia maluch reaguje już na to, co się do niego mówi. Rozpoznaje znajome głosy, reagując na nie całym ciałem. Uważnie obserwuje otoczenie i trenuje słuch. W wieku 6-9 miesięcy niemowlę reaguje także na swoje imię. Rozwija się jego mimika i gestykulacja.

Przeczytaj również: Badania dowiodły, że płacz noworodka różni się zależnie od języka, w którym mówi jego mama

Kiedy dziecko mówi pierwsze słowo?

W wieku 9-12 miesięcy niemowlę dobrze reaguje na znane dźwięki, a także rozumie i potrafi wykonywać niektóre gesty. Często naśladuje sylaby i wypowiada słowa: własne lub zasłyszane w otoczeniu. To właśnie wtedy maluch ze zrozumieniem może powtórzyć „mama”, „tata” albo „baba”.

Warto mieć jednak na uwadze, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie. Różnice w pojawianiu się głosek u dzieci są powszechne i nawet półroczne opóźnienie jest nadal w normie. Jeśli jednak maluch nie mówi dłużej lub nie reaguje na dźwięki i proste polecenia, koniecznie odwiedź z nim logopedę.

Specjalista pomoże ustalić przyczynę takiego stanu rzeczy i zaleci odpowiednie ćwiczenia.

Jak wspierać niemowlę w rozwoju mowy?

• Przede wszystkim mów – im więcej, tym lepiej. Opowiadaj dziecku o otaczającym Was świecie, czytaj bajki do snu. Po powrocie z pracy możesz mówić, jak minął Ci dzień. Planuj na głos, co będziecie dzisiaj robić.
• Stosuj bogate słownictwo – nawet na tak wczesnym etapie rozwoju dziecka w swoich wypowiedziach nie ograniczaj się wyłącznie do prostych słów. Stosuj zdania złożone. Maluch powinien osłuchiwać się także z bardziej skomplikowanymi słowami i dźwiękami.
• Nie mów dziecinnym językiem – pamiętaj, że to dziecko powinno dostosowywać swoją mowę do dorosłych, a nie odwrotnie. Nie oznacza to oczywiście, że masz poprawiać malucha. Konsekwentnie wymawiaj poprawnie słowa, które dziecko zmiękcza lub zamienia na inne. Dzięki temu stanowisz wartościowy wzorzec. Dzieci, które słyszą różnice pomiędzy swoją mową a mową otoczenia, samodzielnie korygują słownictwo.