Czy słyszeliście o bullyingu? To zjawisko, które powinni znać wszyscy rodzice, opiekunowie, nauczyciele i pedagodzy. Dlatego dziś opowiemy o niesłychanie ważnej sytuacji, która dotyka już nie tylko nastolatków, ale też coraz młodsze dzieci.

Bullying co to jest?

Bullying z ang. bullying oznacza „terroryzowanie, nękanie”. Bullying po polsku przetłumaczymy więc jako “przemoc rówieśnicza”.

Bullying objawia się aktami przemocy fizycznej i psychicznej. Odbywa się w środowisku rówieśniczym (w szkole, na podwórku), ale i online, mówimy wtedy o cyberbullyingu. Jak rozpoznać bullying i jak sobie z nim radzić? Postaramy się dziś odpowiedzieć na te pytania i być dla Was wsparciem.

Bullying pojawia się w bardzo różnych środowiskach i zaskakująco wcześnie – dotyka już przedszkolaków.  Dotyczy dzieci, które uczęszczają zarówno do placówek prywatnych, jak i publicznych.

Bullying przyjmuje różnorodne formy – to, co je łączy to świadome i długotrwałe działanie o charakterze przemocowym oraz dysproporcja sił między oprawcą a ofiarą.

Bullying to nie tylko kopanie, popychanie, bicie i zastraszanie. To również obgadywanie, niszczenie reputacji, nagrywanie ofiary w czasie wykonywania upokarzających czynności. To także ośmieszanie zdjęć i wywoływanie hejtu w internecie.

Bullying: czym się charakteryzuje?

Charakterystycznymi cechami bullyingu są:

  • konkretny cel: agresor dąży do wyrządzenia krzywdy swojej ofierze
  • dysproporcja sił: ofiara jest słabsza fizycznie i psychicznie od agresora
  • zbiorowość: bullying to zazwyczaj zjawisko grupowe.

Ta ostatnia cecha bullyingu, czyli grupowość powoduje, że zwykle tworzy się jasna hierarchia sił. Portal sygnalista24.info definiuje ją następująco:

  • agresor (na samej górze hierarchii)
  • pomocnicy agresora
  • aktywni kibice (zgadzają się, namawiają do aktów przemocy agresorów)
  • bierni kibice (milcząca publiczność)
  • niezaangażowani kibice (świadkowie)
  • potencjalni obrońcy ofiary (koledzy i koleżanki, którzy chcą pomóc)

Bullying w szkole objawia się zazwyczaj zaczepianiem, obgadywaniem, wykluczeniem z grupy klasowej czy koleżeńskiej. Pierwszymi oznakami faktu, że Twoje dziecko jest ofiarą bullyingu mogą być: wycofanie, niechęć do spędzania czasu w szkole, złe samopoczucie, problemy z zasypianiem, nocne moczenie (szczególnie u młodszych dzieci, ale nie tylko), płaczliwość, agresja.

Ofiarami bullyingu  padają najczęściej dzieci nieśmiałe, mniej pewne siebie. Takie, które prawdopodobnie nie będą miały odwagi opowiedzieć o tym, że są ofiarami przemocy.

Cyberbullying: przemoc w świecie cyfrowym

Cyberbullying to rodzaj przemocy odbywającej się przez internet. Etymologia cyberbullyingu również wywodzi się od  słowa bullying, które oznacza „terroryzowanie, nękanie” oraz członu cyber, odnoszącego się do sieci, internetu. Na czym polega cyberbullying?

Cyberbullying to zjawisko, w którym agresor używa komunikacji internetowej (są to głównie posty i  komentarze w mediach społecznościowych, wiadomości wysyłane przez komunikatory internetowe, takie jak Whatsapp, a także e-maile i SMS-y), aby nękać ofiarę.

Do najczęstszych form cyberbullyingu należą: pisanie ośmieszających, często też agresywnych i wulgarnych komentarzy, umieszczanie zdjęć i filmików w internecie, a nawet upublicznianie w mediach społecznościowych prywatnych zdjęć, które nigdy nie powinny ujrzeć światła dziennego lub zostały przerobione w programie graficznym.

Taka forma nękania bywa niezauważana przez otoczenie ofiary, gdyż nie pozostawia jednoznacznych śladów znęcania (jak np. siniaki, zadrapania czy inne fizyczne obrażenia). Tworzy jednak głębokie rany w psychice, które często goją się dużo trudniej niż przemoc fizyczna.

Reakcją na bullying jest głośne opowiedzenie o tym, że jest się ofiarą przemocy. Pod koniec artykułu podpowiadamy, gdzie i do kogo możesz zgłosić przemoc rówieśniczą. Co ważne, poza fachową pomocą niezwykle istotna w procesie wychodzenia z doświadczenia bullyingu jest regeneracja ciała i ducha. Jak zregenerować mózg i się zrelaksować?

Z badania Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej – Państwowego Instytutu Badawczego, „Nastolatki 3.0 2021 r”  wynika, że co piąty uczeń doświadczył przemocy w internecie w różnej formie.

Wobec najczęściej wymienianych form cyberagresji znalazły się: wyzywanie (29,7%), ośmieszanie (22,8%), poniżanie (22%), straszenie (13,4%). Co ciekawe, aż 74,7 % rodziców stwierdziło, że ich dziecko nie miało kontaktu z przemocą w internecie, co wyraźnie wskazuje na to, że rodzice w dużym stopniu nie wiedzą,  co ich dziecko robi w sieci.[1]

Ofiarami cyberprzemocy nie zawsze są dzieci i młodzież. Coraz częściej nękanie w sieci stosowane jest wobec osób dorosłych

Cyberbullying: jak pomagamy naszym uczniom w Helen Doron English?

W Helen Doron English tworzymy miejsce nie tylko do skutecznej nauki języka angielskiego. Ważne jest też dla nas zapewnienie bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia naszych studentów i studentek.  Problem cyberbullingu poruszany i dyskutowany jest z naszymi uczniami przez cały rok szkolny, na jednym z naszych kursów dla nastolatków – Teen Choices.

Rozmawiając o bullyingu chcemy zachęcić nastolatków do świadomego i przemyślanego reagowania na różne sytuacje życiowe, które im się przytrafiają. Umieszczamy go więc w szerszym kontekście budowania relacji z rówieśnikami oraz pracy nad własnymi emocjami.

Zachęcamy naszych uczniów, aby nie oceniali ludzi po wyglądzie, a raczej starali się poznać głębiej drugiego człowieka oraz motywy, jakie nim kierują. Podpowiadamy, że od wyciągania przedwczesnych wniosków, lepsza jest rozmową z drugą osobą, by poznać jej punkt widzenia.

Sama nazwa kursu to Teen Choices, czyli Wybory Nastolatków. To bowiem taki moment w ich życiu, kiedy ich decyzje i działania powinny stawać się bardziej świadome, a nie kierowane przez – często mocno w nich buzujące – emocje.

Przykład przemocy rówieśniczej pokazuje, jak łatwo można zranić drugą osobę, szczególnie nastolatka, który właśnie próbuje sam siebie ogarnąć, zrozumieć, zaakceptować. Mówimy też jasno, że brak reakcji też jest jakimś działaniem, też jest decyzją, za którą ponosi się odpowiedzialność.

Jak reagować na bullying?

Pierwszymi osobami i instytucjami, do których zgłasza się przemoc rówieśniczą, są szkoła, nauczyciele, opiekunowie i rodzice. W przypadku braku skutecznych działań ze strony szkoły, rodzice mogą zgłosić wniosek o dokonanie oceny działań szkoły w sprawie dziecka do odpowiedniego dla danej placówki oddziału Kuratorium Oświaty. Dodatkowo, istnieje możliwość zgłoszenia agresji w szkole na policję lub do Rzecznika Praw Dziecka.

Naukowcy z Uniwersytetu SWPS stworzyli aplikację RESQ, która pomaga w walce z przemocą w szkołach.  Każda szkoła może taką aplikację zainstalować.

Co grozi dziecku za nękanie?

Nękanie jest aktem karalnym i podlega systemowi karnemu polskiego prawa. Pamiętaj:

Art. 190a. § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Cyberprzemoc również jest karalna! Kodeks karny uznaje cyberprzemoc w Polsce za czyn zabroniony. Obecnie czyn ten podlega karze na podstawie art. 190a Kodeksu Karnego o uporczywym nękaniu.

Co grozi dziecku za nękanie? Czyny popełnione przez osoby nieletnie nie są przestępstwami. Nieletni zatem, co do zasady nie podlegają odpowiedzialności karnej, natomiast stosuje się wobec nich środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zazwyczaj sąd wskazuje środki wychowawcze, takie jak umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym. Mówi o tym Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

WAŻNE! W każdej szkole Helen Doron English jest wyznaczona osoba, do której można zgłaszać bullying – obojętnie, czy uczeń jest ofiarą, czy zauważy lub podejrzewa nękanie.


[1] dane pochodzą ze strony https://www.gov.pl/web/baza-wiedzy/cyberbullying–nekanie-w-sieci