Marek wyszedł z sali lekcyjnej i usiadł w holu, w kącie. – „Dlaczego nie chcesz uczestniczyć w lekcji?” – pyta sekretarka, która to zauważyła i podeszła do chłopca. – „Graliśmy i ja przegrałem” – Marek zaciska dłonie i ma w oczach łzy. – „Ale to jest dopiero twoja pierwsza lekcja” – tłumaczy pani Ola łagodnie i cicho. Po dłuższej rozmowie Marek zaczyna się uśmiechać, w końcu wraca do sali. W szkole często obserwujemy, jak przebiega stres u nastolatków. W tym artykule podpowiemy, jak pomóc nastolatkowi radzić sobie z emocjami.
Emocje są zjawiskiem naturalnym, jako część ludzkiej psychiki. Nie ma emocji „dobrych” ani „złych”, są natomiast przyjemne i nieprzyjemne, w odczuciu i przejawach. Radość, smutek, złość, ekscytacja stanowią reakcję organizmu na to, jak widzimy i oceniamy sytuacje, wydarzenia i ludzi, przez co także stanowią one sygnał ostrzegawczy.
Za pomocą emocji wpływamy na otoczenie, ale i sami będąc pod wpływem emocji, możemy ulegać jego wpływom. Im człowiek młodszy, tym zjawisko jest silniejsze, dlatego tak ważne jest, aby emocje u nastolatków były uświadomione (właściwie nazwane) oraz umiejętnie regulowane.
Nastolatki odczuwają silne, zmienne emocje i dla nich też bywa to nieprzyjemne. Neurobiolog, dr Iwona Kotlewska w jej wywiadzie dla portalu „Medycyna Praktyczna” wyjaśnia, że organizmy młodych ludzi przechodzą burzę hormonalną, a burza ta odbywa się również w mózgu. Mózg ten, mówiąc obrazowo, znajduje się „w ciągłej budowie oraz przebudowie”.
Jest to czas zmian w zakresie potrzeb psychospołecznych człowieka, wynikających z dojrzewania umysłowego i biologicznego. Zmieniają się m.in. potrzeby emocjonalne, przychodzi typowa dla wieku chwiejność i żywiołowość w reakcjach (te niekontrolowane napady złości u nastolatków). W miarę wyciszania pojawiają się nastroje (czyli słabo wyrażone stany emocjonalne). Niezmiernie ważne jest, w którą stronę zostanie skierowana energia, jaką wyzwalają emocje u nastolatków. Czy w kierunku spełniania rzeczywistych potrzeb własnych i otoczenia, czy też w kierunku skupienia się na sobie samym/ samej i świata wirtualnego? Wiele tu zależy od wpływu dwóch głównych środowisk, w których dziecko przebywa, czyli od rodziny i szkoły. To tam młody człowiek widzi pierwsze wzory wyrażania emocji. W pewnym sensie więc pytanie, jak pomóc nastolatkowi radzić sobie z emocjami, nasuwa odpowiedź: dawać dobry przykład.
Temu zagadnieniu poświęciliśmy artykuł „Jak rozmawiać z dzieckiem o emocjach”. Rozmowy na trudne tematy tworzą bliskość i budują zaufanie. Nawet irracjonalne reakcje nastolatka mogą ulec stonowaniu, jeśli zostanie on wysłuchany, a nie zlekceważony. Rozmowa z nastolatkiem o emocjach nie jest prosta, do jego reakcji należy podejść poważnie i uważnie. Oto przykładowe komunikaty:
Bywa i tak, że samo nazwanie emocji, czyli zidentyfikowanie źródła napięcia, załagodzi reakcję (przeczytaj nasz tekst pt. „Jak dwujęzyczność wpływa na nazywanie emocji”).
Jeśli jednak nastolatek nie chce rozmawiać o swoich przeżyciach, nie naciskaj. Wyraź otwartość na rozmowę, gotowość pomocy, gdyby zechciał wrócić do tematu.
W chwili dużego wzburzenia warto zwolnić, dać organizmowi czas na rozładowanie, a sobie na zebranie myśli. Najprościej wziąć głęboki oddech, policzyć do dziesięciu i powoli wypuścić powietrze z płuc, albo zapatrzeć się w odległy punkt (np. drzewo, bo w przypadku nerwów rolę grają także kolory). Stres u nastolatków uspokoi także wsłuchiwanie się w ciszę, dźwięki muzyki klasycznej lub odgłosy natury. Stres koją też prace twórcze wymagające skupienia, czyli kreatywne hobby.
Dr Iwona Kotlewska podsuwa kilka rad, jak rozładować emocje u nastolatka, działając długofalowo. Wyjaśnia ona, że nastolatek ma silną potrzebę przynależności do wspólnoty, gdzie czuje się ważny i potrzebny. Musi to być jednak grupa fizyczna, jak kółko teatralne, a nie wirtualna.
Emocje nastolatków stabilizują też obowiązki domowe i pozadomowe, które uczą odpowiedzialności za innych i nadają życiu sens („rób, co chcesz, tylko masz się uczyć!” nie wystarczy, by młody człowiek poczuł się ważny). Trudne emocje u nastolatków znajdą ujście tam, gdzie potrzeba pomysłowości i energii w działaniu, dlatego spełniają się oni jako społecznicy. Skupiają się wtedy na potrzebach innych ludzi, nie zaś na swoich oczekiwaniach wobec otoczenia.
Poza tym, zbawienny dla emocji jest kontakt z naturą. Oczywiście, w mieście trudno o zielone łąki, ale i tu istnieje alternatywa w postaci jazdy na rowerze, na rolkach, hasania w skateparku. Wyzwania, stawianie sobie celu i dążenie do niego, nawet kosztem dużego wysiłku, są zawsze ekscytujące i są sposobem nie tylko na stres u nastolatków.
4 min
Marek wyszedł z sali lekcyjnej i usiadł w holu, w kącie. – „Dlaczego nie chcesz uczestniczyć w lekcji?” – pyta sekretarka, która to zauważyła i podeszła do chłopca. – „Graliśmy i ja przegrałem” – Marek zaciska dłonie i ma w oczach łzy. – „Ale to jest dopiero twoja pierwsza lekcja” – tłumaczy pani Ola łagodnie i cicho. Po dłuższej rozmowie Marek zaczyna się uśmiechać, w końcu wraca do sali. W szkole często obserwujemy, jak przebiega stres u nastolatków. W tym artykule podpowiemy, jak pomóc nastolatkowi radzić sobie z emocjami.
Emocje są zjawiskiem naturalnym, jako część ludzkiej psychiki. Nie ma emocji „dobrych” ani „złych”, są natomiast przyjemne i nieprzyjemne, w odczuciu i przejawach. Radość, smutek, złość, ekscytacja stanowią reakcję organizmu na to, jak widzimy i oceniamy sytuacje, wydarzenia i ludzi, przez co także stanowią one sygnał ostrzegawczy.
Za pomocą emocji wpływamy na otoczenie, ale i sami będąc pod wpływem emocji, możemy ulegać jego wpływom. Im człowiek młodszy, tym zjawisko jest silniejsze, dlatego tak ważne jest, aby emocje u nastolatków były uświadomione (właściwie nazwane) oraz umiejętnie regulowane.
Nastolatki odczuwają silne, zmienne emocje i dla nich też bywa to nieprzyjemne. Neurobiolog, dr Iwona Kotlewska w jej wywiadzie dla portalu „Medycyna Praktyczna” wyjaśnia, że organizmy młodych ludzi przechodzą burzę hormonalną, a burza ta odbywa się również w mózgu. Mózg ten, mówiąc obrazowo, znajduje się „w ciągłej budowie oraz przebudowie”.
Jest to czas zmian w zakresie potrzeb psychospołecznych człowieka, wynikających z dojrzewania umysłowego i biologicznego. Zmieniają się m.in. potrzeby emocjonalne, przychodzi typowa dla wieku chwiejność i żywiołowość w reakcjach (te niekontrolowane napady złości u nastolatków). W miarę wyciszania pojawiają się nastroje (czyli słabo wyrażone stany emocjonalne). Niezmiernie ważne jest, w którą stronę zostanie skierowana energia, jaką wyzwalają emocje u nastolatków. Czy w kierunku spełniania rzeczywistych potrzeb własnych i otoczenia, czy też w kierunku skupienia się na sobie samym/ samej i świata wirtualnego? Wiele tu zależy od wpływu dwóch głównych środowisk, w których dziecko przebywa, czyli od rodziny i szkoły. To tam młody człowiek widzi pierwsze wzory wyrażania emocji. W pewnym sensie więc pytanie, jak pomóc nastolatkowi radzić sobie z emocjami, nasuwa odpowiedź: dawać dobry przykład.
Temu zagadnieniu poświęciliśmy artykuł „Jak rozmawiać z dzieckiem o emocjach”. Rozmowy na trudne tematy tworzą bliskość i budują zaufanie. Nawet irracjonalne reakcje nastolatka mogą ulec stonowaniu, jeśli zostanie on wysłuchany, a nie zlekceważony. Rozmowa z nastolatkiem o emocjach nie jest prosta, do jego reakcji należy podejść poważnie i uważnie. Oto przykładowe komunikaty:
Bywa i tak, że samo nazwanie emocji, czyli zidentyfikowanie źródła napięcia, załagodzi reakcję (przeczytaj nasz tekst pt. „Jak dwujęzyczność wpływa na nazywanie emocji”).
Jeśli jednak nastolatek nie chce rozmawiać o swoich przeżyciach, nie naciskaj. Wyraź otwartość na rozmowę, gotowość pomocy, gdyby zechciał wrócić do tematu.
W chwili dużego wzburzenia warto zwolnić, dać organizmowi czas na rozładowanie, a sobie na zebranie myśli. Najprościej wziąć głęboki oddech, policzyć do dziesięciu i powoli wypuścić powietrze z płuc, albo zapatrzeć się w odległy punkt (np. drzewo, bo w przypadku nerwów rolę grają także kolory). Stres u nastolatków uspokoi także wsłuchiwanie się w ciszę, dźwięki muzyki klasycznej lub odgłosy natury. Stres koją też prace twórcze wymagające skupienia, czyli kreatywne hobby.
Dr Iwona Kotlewska podsuwa kilka rad, jak rozładować emocje u nastolatka, działając długofalowo. Wyjaśnia ona, że nastolatek ma silną potrzebę przynależności do wspólnoty, gdzie czuje się ważny i potrzebny. Musi to być jednak grupa fizyczna, jak kółko teatralne, a nie wirtualna.
Emocje nastolatków stabilizują też obowiązki domowe i pozadomowe, które uczą odpowiedzialności za innych i nadają życiu sens („rób, co chcesz, tylko masz się uczyć!” nie wystarczy, by młody człowiek poczuł się ważny). Trudne emocje u nastolatków znajdą ujście tam, gdzie potrzeba pomysłowości i energii w działaniu, dlatego spełniają się oni jako społecznicy. Skupiają się wtedy na potrzebach innych ludzi, nie zaś na swoich oczekiwaniach wobec otoczenia.
Poza tym, zbawienny dla emocji jest kontakt z naturą. Oczywiście, w mieście trudno o zielone łąki, ale i tu istnieje alternatywa w postaci jazdy na rowerze, na rolkach, hasania w skateparku. Wyzwania, stawianie sobie celu i dążenie do niego, nawet kosztem dużego wysiłku, są zawsze ekscytujące i są sposobem nie tylko na stres u nastolatków.
