Aleksander Kurdubelski
W artykule przybliżę, czym jest OpenAI ChatGPT, oraz przedstawię mój punkt widzenia na to jaką rolę odgrywa sztuczna inteligencja w edukacji. Nie musisz się ze mną zgadzać, ale chętnie rozpocznę dyskusję o tych fascynujących zjawiskach, z jakimi będziemy się teraz mierzyć;-) Temat jest obszerny, dlatego celowo upraszczam niektóre wątki, ale także zachęcam do samodzielnego pogłębiania tematu.
—
Postęp często może odbywać się kosztem czegoś. To, co dla jednych jest postępem, dla kogoś innego jest stratą.
W otaczającym nas świecie mamy nieskończenie wiele takich przykładów. Drzewa porastające łąkę tworząc las, eliminują trawy i krzewy.
Piętrząc wodę, bobry tworzą swój ekosystem, ale zalewają okolicę, niszcząc przy tym część innego ekosystemu.
Człowiek, też eksploatował przyrodę, by poprawić swój byt. Postęp, poprawa warunków własnej egzystencji, zaspokajanie potrzeb zawsze realizuje się w drodze konfrontacji.
Korzystanie z pierwszych kalkulatorów było bardzo wygodne i ułatwiało wykonywanie różnych zadań matematycznych, jednak prowadziło to do zacierania się umiejętności liczenia w pamięci.
Z czasem taka umiejętność przestała być niezbędna, a w konsekwencji ceniona.
Bez wsparcia kalkulatorów człowiek nie mógłby dokonać tego wszystkiego, co składa się na dzisiejszą cywilizację techniczną. Kalkulator tylko skrócił drogę i przyśpieszył niektóre procesy. Zaoszczędził ludziom sporo energii, odciążając ich od pewnych powtarzalnych i prostych czynności.
Nie bez przyczyny wchodzę tu trochę w buty antropologa czy filozofa.
To zmiana i postęp jest tą częścią życia, która dała nam świat, jaki znamy.
Mam nadzieję, że narzędzia AI (artificial intelligence) jak np. ChatGPT przyśpieszy tylko istniejące już zjawiska lub je wzmocni, podobnie jak to nastąpiło w czasie pandemii Covid-19.
Każda rewolucja ma swój symboliczny początek w pojedynczym wydarzeniu. Może będzie nim właśnie ChatGPT?
Pojawienie się nowych wynalazków które inaczej zaspokajały ludzkie potrzeby, powodowało, że byliśmy albo na czele fali jako pionierzy nowych zjawisk, albo zostawaliśmy z tyłu, nie rozumiejąc, co się stało i kiedy nam ten „pociąg odjechał”.
Chcemy przygotować nowe pokolenia do życia w przyszłości? Zacznijmy więc sprawdzać czego ich nauczyć. Ten świat nadchodzi – nieuchronnie i brutalnie jak walec. Postęp technologiczny będą odmierzać nie lata, lecz miesiące.
—
Prawdopodobnie nierazspotkałaś w internecie chatbota – program komputerowy, który pozwala na “rozmowę” tekstową z użytkownikiem niezgrabnie udając człowieka.Teraz dołóż do tego uczenie maszynowe AI – pozwoli to chatbotowi uczyćsię i dostosować konwersację do użytkownika.
Za pomocą informacji takich jak preferencje, język, historia i styl rozmowy, chatbot tworzy modele językowe i z czasem udoskonala je, odpowiadając na złożone pytania, tak jak by to robił człowiek.
Model ChatGPT został wytrenowany przy użyciu metody uczenia, która polega na nagradzaniu na podstawie informacji zwrotnych od ludzi (Reinforcement Learning from Human Feedback).
Proces ten polegał na przeprowadzaniu tysięcy rozmów z ludzkimi trenerami, którzy odgrywali rolę zarówno użytkowników, jak i asystentów sztucznej inteligencji AI.
Trenerzy mieli dostęp do odpowiedzi generowanych przez ChatGPT, które były przez nich poprawiane i ponownie przekazywane modelowi jako poprawne.
Jeśli nadal nie za bardzo rozumiesz, o co chodzi, posłużę się prostą analogią.
W twojej pracy pojawia się świeży asystent lub asystentka. Bardzo obyty, kulturalny, elokwentny, zna płynnie wiele języków. Ma mnóstwo informacji na każdy temat, jest straszną gadułą, jest jak żywy robot protokolarny C-3PO ze Star Wars.
Otóż ten asystent lubi się wykazać i chce odpowiedzieć na każde pytanie. Czasem odpowie naiwnie, czasem bardzo naukowo. W przypadku braku wiedzy po prostu zmyśli odpowiedź, byle nie ujawnić swojej niewiedzy i niekompetencji. Samo życie nieprawdaż?
W AI takie zamyślanie nazywa się halucynowaniem, czyli pojawianiem się wzorców, które nie odpowiadają rzeczywistości. Halucynacje mogą wystąpić w modelach uczących się na danych. Czyli tak jak to ma nadal miejsce w ChatGPT.
ChatGPT komunikuje się z użytkownikiem poprzez tekstowy interfejs w oknie przeglądarki internetowej. Rozumie i umie komunikować się w języku polskim (i w całej masie innych języków).
ChatGPT to model językowy, który korzysta z ogromnej bazy danych, składającej się z milionów tekstów pochodzących z różnych źródeł, takich jak artykuły, książki, filmy itp. Dzięki temu model jest w stanie udzielać odpowiedzi na różnego rodzaju pytania, z różnych dziedzin, z niezłą precyzją.
Należy przy tym pamiętać, że nie ma dostępu do prac naukowych i jego znajomość świata kończy się na 2021 r. Jego baza wiedzy nie jest też “połączona z internetem” czyli aktualnymi wydarzeniami.
Rozmawiając z nim, musimy mieć na uwagdze , że ChatGPT w kilku rzeczach może nie być na bieżąco.Jest to dopiero pierwsza publiczna odsłona jego niedoskonałych możliwości, a już robią piorunujące wrażenie.
OpenAI, twórca ChatGPT udostępniło go za darmo i w wersji płatnej.Microsoft, który już ich wchłonął i mocno dofinansował badania nad AI, za chwilę dołączy ten model językowy do swojej wyszukiwarki BING w przeglądarkach Edge za darmo. Nieźle to namiesza na rynku wyszukiwarek internetowych.
—
Wystarczy kliknąć link, zarejestrować się w usłudze i korzystać z tego potężnego narzędzia. Wygląda to z grubsza tak:
Teraz zadaj swoje pierwsze pytanie sztucznej inteligencji…to taki moment, o który kiedyś zapytają cię wnuki. 😉
—
Przygotowując artykuł, odnalazłem nie pogłębione analizy tego, do czego doprowadzi upowszechnienie ChatGPT i podobnych narzędzi AI.
Kończyły je zawsze pytania do czytelnika o to, co będzie dalej i do czego to doprowadzi. Trudno o inną konkluzję niż „nikt tego nie wie”.
Za to jeden z nagłówków, zapadł mi najbardziej w pamięć:
„Twórcy ChatGPT do nauczycieli: dostosujcie się albo gińcie”
W komentarzach pod licznymi artykułami (bo tematem AI żyje świat od kilku miesięcy) – widać było dużo sprzecznych opinii.
Te wskazujące na zagrożenia ChatGPT dla edukacji powoływały się, na coraz większe lenistwo i degradację umysłową młodzieży. W ich opinii takie narzędzia tylko pogłębią ten proces.
Udało mi się znaleźć też komentarze uczniów, którzy oczywiście mocno bronili ChatGPT, nie oszczędzając przy tym pomysłów nauczycieli na zadania domowe i ich ilość.
Patrząc na argumenty obu stron,widzimy, że wyścig zbrojeń nadal trwa. Konfrontacyjne relacje uczeń vs. nauczyciel zawsze istniały: były ściągi, skrypty, streszczenia, internet, Wikipedia, smartfony, smartwatche itd.
Uczniowie dostali teraz nowe narzędzie, które potrafi coś, co znaliśmy z fantastyki naukowej i filmów. AI wywoła całkiem nowe zjawiska w procesach dydaktycznych.
Maskowanie problemu przez nauczycieli szkół publicznych będzie możliwe tylko przez chwilę.
W końcu tyle wynalazków się pojawiło na świecie (z internetem włącznie) i jakoś ten 200-letni model edukacji się nie wywrócił.
Tu się jednak problem robi „za gruby”. Kontynuowanie tej drogi to ślepa uliczka i zaraz się rozbijemy na ścianie niemocy. Szkoły boją się tego nowego diabła i zakazują używania AI (sic!).
Rozwiązaniem problemu nie będzie też zadawanie masy zadań do domu, bo odpowiedź na to uczniowie już mają: ChatGPT i internet.
Więcej treści i pojęć do zapamiętywania? Też nie, bo to nie działa od dawna.
Sprawdziany, kartkówki i testy? Tylko co one naprawdę pokażą, a raczej obnażą?
Może więc przerwać ten wyścig zbrojeń i zastanowić się, czego uczyć i jak uczyć młodych ludzi wyposażonych we wszystkie zdobycze dzisiejszego świata?
Postęp intelektualny i technologiczny jest tylko narzędziem, którego można używać zarówno w dobrym, jak i złym celu. To kolejny problem, o którym musimy pamiętać.
Postęp nie oznacza, że ludzie będą korzystać z tej wiedzy i tych możliwości w sposób etyczny. Ostry nóż też jest tylko narzędziem, ale co się stanie, gdy dostanie go do rąk małpa?
Oczywiście domyślacie się, że jako właściciel szkoły Helen Doron English nie widzę w ChatGPT zagrożenia dla naszej działalności edukacyjnej.
Mam szkołę HDE, która zawsze stała w opozycji do nieefektywnego sposobu uczenia w szkolnictwie publicznym. Nie zmienia to faktu, że bardzo dopinguję tej nadchodzącej rewolucji.
Mam dwójkę nastoletnich dzieci, które pewnie nie doczekają zmian, nim ukończą swoją edukację w gmachach szkół państwowych.
Zobacz również: ChatGPT w szkole – szansa czy zagrożenie. Perspektywa nauczyciela
Musimy jednak wiedzieć, jak dobrze wykorzystać nowe narzędzia i jakie wartości oraz umiejętności będą naprawdę doceniane w jutrzejszym świecie. Wczorajsi nauczyciele im tego nie powiedzą.
Nauczmy więc dzieci jak działają te narzędzia. Dajmy im przykład jak etycznie i efektywnie z nich korzystać.
Przygotowałem kilka zasad, o których powinno się pamiętać używając ChatGPT. Widzę też w nich zysk i potencjał, jaki niosą dla użytkowników. Jeśli nie jesteś kibicem tej technologii, proszę cię w tym miejscu o otwartość.
Wiem, że to narzędzie ma też ciemną stronę.Nie można zapominać, że ChatGPT jest tylko modelem językowym. Sprawnie posługuje się językiem ludzi ale także czasami się myli.
Podaje nieprawdę i konfabuluje. Niewiedzę maskuję elokwencją, ale nie zawsze tak jest. Cała masa informacji jest bardzo dobrze przygotowana, ale te “przypadłości” czy raczej choroby wieku dziecięcego wymuszają na nas dodatkową uwagę.
Zasady krytycznego myślenia są najlepszym przewodnikiem dla dziecka aby wykorzystały potencjał tego bota w sposób bezpieczny.
Dziecko powinno zawsze sprawdzać źródło informacji, aby upewnić się, że jest ono wiarygodne i prawdziwe.
Na przykład, jeśli ChatGPT udziela odpowiedzi na pytanie dotyczące historii, dziecko powinno zweryfikować tę informację na podstawie źródeł historycznych, zanim uzna ją za prawdziwą.
Dziecko powinno zawsze pytać, jeśli nie jest pewne, co ChatGPT ma na myśli lub potrzebuje bardziej szczegółowej odpowiedzi.
Dzięki zadawaniu pytań, użytkownikmoże lepiej zrozumieć temat, o którym rozmawia z ChatGPT, oraz uniknąć nieporozumień.
Korzystając z ChatGPT kluczową umiejętnością jest zadawanie pytań pogłębiających.
Dziecko powinno pamiętać, że ChatGPT to program komputerowy, a nie człowiek, i powinno zachować zdrowy dystans.
ChatGPT to nie osoba, z którą może się utożsamiać emocjonalnie.
ChatGPT nie ocenia. Może mieć to wymiar terapeutyczny. Dziecko wiedząc, że może poruszyć każdy temat z botem, nie ma bariery zadając mu trudne lub krępujące pytania.
Dziecko powinno zachować etykę w internecie i unikać działań, które mogą być szkodliwe lub niestosowne, a także zachować odpowiedni język i unikać przekleństw i nieodpowiednich słów.
Model językowy w ChatGPT tworzy odpowiedzi na podstawie języka, który pozbawiony jest takich “brzydkich ozdobników”, unika też potocyzmów. Ma silny kręgosłup moralny i trudno jest nagiąć jego zasady.
ChatGPT przypomina grzeczną guwernantkę a kultura rozmowy, dobór słów i frazeologia zmusza nas do pewnego wysiłku, by dopasować się do tego poziomu.
To jest dziś bardzo pożądana i rzadka cecha u rozmówcy, szczególnie jeśli chcemy, by rozmawiał z dzieckiem.
ChatGPT może być pomocny jako dodatkowy zasób nauki, ale nie powinien jeszcze zastępować nauczyciela lub innych źródeł informacji.
Dziecko powinno korzystać z ChatGPT jako uzupełnienie nauki. Zgłębiać temat na swoich zasadach i w swoim tempie.
Jest to bardzo potrzebne szczególnie na początku poznawania jakiegoś tematu. Potem odpowiedzi ChatGPT mogą być zbyt lakoniczne i ogólne co powinno dać sygnał, że czas zmienić źródło do dalszej nauki.
Sprawdź również nasz artykuł o motywowaniu nastolatka do nauki języka angielskiego.
Dziecko ma teraz świetną okazję by łączyć problemy i tematy nawet w bardzo abstrakcyjny sposób. Za każdym razem zostanie cierpliwie wysłuchane i wciągnięte w dyskusje przez ChatGPT otrzymując możliwość rozwijania swojej myśli.
Kreowanie nie będzie oceniane, a pomyłki i błędy logiczne będą cierpliwie tłumaczone przez bota. Jeśli potrzebujesz pomysłu na piosenkę, wiersz lub prostą rymowankę ChatGPT da ich kilkanaście przykładów.
Mogą być potem doskonałym fundamentem pomysłów dziecka
ChatGPT choć jest modelem językowym, nie jest skupionym na przedmiotach humanistycznych. Matematyka, fizyka, chemia, geografia, informatyka, logika, problemy techniczne, elektronika itd. – wszelkie odpowiedzi oparte na wiedzy z zakresu nauk ścisłych, też są w zasięgu kompetencji ChatGPT.
Oczywiście program ma swój “sufit”, ale każdy z tematów można zgłębiać, prosząc o wytłumaczenie znaczenia dowolnej definicji, pojęcia czy wyrażenia.
ChatGPT może dla nas syntetyzować tę wiedzę zależnie od naszych potrzeb, poziomu naszej wiedzy i oczekiwań. Bardzo pomagają wtedy pytania: jak?, po co?, dlaczego?, co to znaczy?, napisz to prościej, podaj przykłady.I tak w nieskończoność, aż do zrozumienia zagadnienia.
ChatGPT w wielu tematach prześciga nas wiedzą i umiejętnością szybkiego tworzenia.
Nasze przewagi w świecie AI będą skupione wokół kompetencji miękkich, których znaczenie będzie większe niż dotychczas.
Rozwiązywanie konfliktów, wypracowywanie kompromisów, zdolności perswazyjne, duża kreatywność i innowacyjność, duża motywacja do pracy, chęć do nauki i samorozwoju, delegowanie zadań i skuteczne ich egzekwowanie, komunikatywność i umiejętność pracy w grupie, łatwość w realizowaniu zadań i skupienie na celu, życzliwość i pozytywne nastawienie do ludzi, dbałość o dobrą atmosferę i komunikację w zespole.
_
Nieodwracalnie świat jaki znamy się zmieni. Wydawało się nam, że między nami a przyszłym pokoleniem nie będzie przepaści na polu technicznym. Przygotujmy na to siebie i swoje dzieci, …bo będzie.
Na koniec mały „bonus” dla uświadomienia, że ta przyszłość z AI jest już dziś. Demonstracja usług, które już są obecne na rynku. Choć nie są doskonałe – dla wielu branż, będą wystarczające.Oto wirtualny „lektor HelenDoronEnglish”. Ta nowa usługa wykorzystująca zaawansowane algorytmy podobnie jak AI.
Synthesia pozwala korzystać z różnych – 150 realistycznych awatarów do wyboru. Każdy z nich może przeczytać dowolny tekst, w dowolnym języku z dykcją jak u zawodowego mówcy. Wszystko jest dostępne za jedyne 30$ miesięcznie.
Zadajcie sobie pytanie – ilu ludzi musiałoby przygotować ten krótki klip i ile by to kosztowało? Ja zrobiłem to w ramach darmowego demo w 1 minutę.
Przerażające? 😉
Aleksander Kurdubelski – zajmuję się marketingiem w Helen Doron English, prowadzę jedną ze szkół, jestem mężem i ojcem. Moim hobby są nowe technologie, fotografia i motocykle.
11 min
Aleksander Kurdubelski
W artykule przybliżę, czym jest OpenAI ChatGPT, oraz przedstawię mój punkt widzenia na to jaką rolę odgrywa sztuczna inteligencja w edukacji. Nie musisz się ze mną zgadzać, ale chętnie rozpocznę dyskusję o tych fascynujących zjawiskach, z jakimi będziemy się teraz mierzyć;-) Temat jest obszerny, dlatego celowo upraszczam niektóre wątki, ale także zachęcam do samodzielnego pogłębiania tematu.
—
Postęp często może odbywać się kosztem czegoś. To, co dla jednych jest postępem, dla kogoś innego jest stratą.
W otaczającym nas świecie mamy nieskończenie wiele takich przykładów. Drzewa porastające łąkę tworząc las, eliminują trawy i krzewy.
Piętrząc wodę, bobry tworzą swój ekosystem, ale zalewają okolicę, niszcząc przy tym część innego ekosystemu.
Człowiek, też eksploatował przyrodę, by poprawić swój byt. Postęp, poprawa warunków własnej egzystencji, zaspokajanie potrzeb zawsze realizuje się w drodze konfrontacji.
Korzystanie z pierwszych kalkulatorów było bardzo wygodne i ułatwiało wykonywanie różnych zadań matematycznych, jednak prowadziło to do zacierania się umiejętności liczenia w pamięci.
Z czasem taka umiejętność przestała być niezbędna, a w konsekwencji ceniona.
Bez wsparcia kalkulatorów człowiek nie mógłby dokonać tego wszystkiego, co składa się na dzisiejszą cywilizację techniczną. Kalkulator tylko skrócił drogę i przyśpieszył niektóre procesy. Zaoszczędził ludziom sporo energii, odciążając ich od pewnych powtarzalnych i prostych czynności.
Nie bez przyczyny wchodzę tu trochę w buty antropologa czy filozofa.
To zmiana i postęp jest tą częścią życia, która dała nam świat, jaki znamy.
Mam nadzieję, że narzędzia AI (artificial intelligence) jak np. ChatGPT przyśpieszy tylko istniejące już zjawiska lub je wzmocni, podobnie jak to nastąpiło w czasie pandemii Covid-19.
Każda rewolucja ma swój symboliczny początek w pojedynczym wydarzeniu. Może będzie nim właśnie ChatGPT?
Pojawienie się nowych wynalazków które inaczej zaspokajały ludzkie potrzeby, powodowało, że byliśmy albo na czele fali jako pionierzy nowych zjawisk, albo zostawaliśmy z tyłu, nie rozumiejąc, co się stało i kiedy nam ten „pociąg odjechał”.
Chcemy przygotować nowe pokolenia do życia w przyszłości? Zacznijmy więc sprawdzać czego ich nauczyć. Ten świat nadchodzi – nieuchronnie i brutalnie jak walec. Postęp technologiczny będą odmierzać nie lata, lecz miesiące.
—
Prawdopodobnie nierazspotkałaś w internecie chatbota – program komputerowy, który pozwala na “rozmowę” tekstową z użytkownikiem niezgrabnie udając człowieka.Teraz dołóż do tego uczenie maszynowe AI – pozwoli to chatbotowi uczyćsię i dostosować konwersację do użytkownika.
Za pomocą informacji takich jak preferencje, język, historia i styl rozmowy, chatbot tworzy modele językowe i z czasem udoskonala je, odpowiadając na złożone pytania, tak jak by to robił człowiek.
Model ChatGPT został wytrenowany przy użyciu metody uczenia, która polega na nagradzaniu na podstawie informacji zwrotnych od ludzi (Reinforcement Learning from Human Feedback).
Proces ten polegał na przeprowadzaniu tysięcy rozmów z ludzkimi trenerami, którzy odgrywali rolę zarówno użytkowników, jak i asystentów sztucznej inteligencji AI.
Trenerzy mieli dostęp do odpowiedzi generowanych przez ChatGPT, które były przez nich poprawiane i ponownie przekazywane modelowi jako poprawne.
Jeśli nadal nie za bardzo rozumiesz, o co chodzi, posłużę się prostą analogią.
W twojej pracy pojawia się świeży asystent lub asystentka. Bardzo obyty, kulturalny, elokwentny, zna płynnie wiele języków. Ma mnóstwo informacji na każdy temat, jest straszną gadułą, jest jak żywy robot protokolarny C-3PO ze Star Wars.
Otóż ten asystent lubi się wykazać i chce odpowiedzieć na każde pytanie. Czasem odpowie naiwnie, czasem bardzo naukowo. W przypadku braku wiedzy po prostu zmyśli odpowiedź, byle nie ujawnić swojej niewiedzy i niekompetencji. Samo życie nieprawdaż?
W AI takie zamyślanie nazywa się halucynowaniem, czyli pojawianiem się wzorców, które nie odpowiadają rzeczywistości. Halucynacje mogą wystąpić w modelach uczących się na danych. Czyli tak jak to ma nadal miejsce w ChatGPT.
ChatGPT komunikuje się z użytkownikiem poprzez tekstowy interfejs w oknie przeglądarki internetowej. Rozumie i umie komunikować się w języku polskim (i w całej masie innych języków).
ChatGPT to model językowy, który korzysta z ogromnej bazy danych, składającej się z milionów tekstów pochodzących z różnych źródeł, takich jak artykuły, książki, filmy itp. Dzięki temu model jest w stanie udzielać odpowiedzi na różnego rodzaju pytania, z różnych dziedzin, z niezłą precyzją.
Należy przy tym pamiętać, że nie ma dostępu do prac naukowych i jego znajomość świata kończy się na 2021 r. Jego baza wiedzy nie jest też “połączona z internetem” czyli aktualnymi wydarzeniami.
Rozmawiając z nim, musimy mieć na uwagdze , że ChatGPT w kilku rzeczach może nie być na bieżąco.Jest to dopiero pierwsza publiczna odsłona jego niedoskonałych możliwości, a już robią piorunujące wrażenie.
OpenAI, twórca ChatGPT udostępniło go za darmo i w wersji płatnej.Microsoft, który już ich wchłonął i mocno dofinansował badania nad AI, za chwilę dołączy ten model językowy do swojej wyszukiwarki BING w przeglądarkach Edge za darmo. Nieźle to namiesza na rynku wyszukiwarek internetowych.
—
Wystarczy kliknąć link, zarejestrować się w usłudze i korzystać z tego potężnego narzędzia. Wygląda to z grubsza tak:
Teraz zadaj swoje pierwsze pytanie sztucznej inteligencji…to taki moment, o który kiedyś zapytają cię wnuki. 😉
—
Przygotowując artykuł, odnalazłem nie pogłębione analizy tego, do czego doprowadzi upowszechnienie ChatGPT i podobnych narzędzi AI.
Kończyły je zawsze pytania do czytelnika o to, co będzie dalej i do czego to doprowadzi. Trudno o inną konkluzję niż „nikt tego nie wie”.
Za to jeden z nagłówków, zapadł mi najbardziej w pamięć:
„Twórcy ChatGPT do nauczycieli: dostosujcie się albo gińcie”
W komentarzach pod licznymi artykułami (bo tematem AI żyje świat od kilku miesięcy) – widać było dużo sprzecznych opinii.
Te wskazujące na zagrożenia ChatGPT dla edukacji powoływały się, na coraz większe lenistwo i degradację umysłową młodzieży. W ich opinii takie narzędzia tylko pogłębią ten proces.
Udało mi się znaleźć też komentarze uczniów, którzy oczywiście mocno bronili ChatGPT, nie oszczędzając przy tym pomysłów nauczycieli na zadania domowe i ich ilość.
Patrząc na argumenty obu stron,widzimy, że wyścig zbrojeń nadal trwa. Konfrontacyjne relacje uczeń vs. nauczyciel zawsze istniały: były ściągi, skrypty, streszczenia, internet, Wikipedia, smartfony, smartwatche itd.
Uczniowie dostali teraz nowe narzędzie, które potrafi coś, co znaliśmy z fantastyki naukowej i filmów. AI wywoła całkiem nowe zjawiska w procesach dydaktycznych.
Maskowanie problemu przez nauczycieli szkół publicznych będzie możliwe tylko przez chwilę.
W końcu tyle wynalazków się pojawiło na świecie (z internetem włącznie) i jakoś ten 200-letni model edukacji się nie wywrócił.
Tu się jednak problem robi „za gruby”. Kontynuowanie tej drogi to ślepa uliczka i zaraz się rozbijemy na ścianie niemocy. Szkoły boją się tego nowego diabła i zakazują używania AI (sic!).
Rozwiązaniem problemu nie będzie też zadawanie masy zadań do domu, bo odpowiedź na to uczniowie już mają: ChatGPT i internet.
Więcej treści i pojęć do zapamiętywania? Też nie, bo to nie działa od dawna.
Sprawdziany, kartkówki i testy? Tylko co one naprawdę pokażą, a raczej obnażą?
Może więc przerwać ten wyścig zbrojeń i zastanowić się, czego uczyć i jak uczyć młodych ludzi wyposażonych we wszystkie zdobycze dzisiejszego świata?
Postęp intelektualny i technologiczny jest tylko narzędziem, którego można używać zarówno w dobrym, jak i złym celu. To kolejny problem, o którym musimy pamiętać.
Postęp nie oznacza, że ludzie będą korzystać z tej wiedzy i tych możliwości w sposób etyczny. Ostry nóż też jest tylko narzędziem, ale co się stanie, gdy dostanie go do rąk małpa?
Oczywiście domyślacie się, że jako właściciel szkoły Helen Doron English nie widzę w ChatGPT zagrożenia dla naszej działalności edukacyjnej.
Mam szkołę HDE, która zawsze stała w opozycji do nieefektywnego sposobu uczenia w szkolnictwie publicznym. Nie zmienia to faktu, że bardzo dopinguję tej nadchodzącej rewolucji.
Mam dwójkę nastoletnich dzieci, które pewnie nie doczekają zmian, nim ukończą swoją edukację w gmachach szkół państwowych.
Zobacz również: ChatGPT w szkole – szansa czy zagrożenie. Perspektywa nauczyciela
Musimy jednak wiedzieć, jak dobrze wykorzystać nowe narzędzia i jakie wartości oraz umiejętności będą naprawdę doceniane w jutrzejszym świecie. Wczorajsi nauczyciele im tego nie powiedzą.
Nauczmy więc dzieci jak działają te narzędzia. Dajmy im przykład jak etycznie i efektywnie z nich korzystać.
Przygotowałem kilka zasad, o których powinno się pamiętać używając ChatGPT. Widzę też w nich zysk i potencjał, jaki niosą dla użytkowników. Jeśli nie jesteś kibicem tej technologii, proszę cię w tym miejscu o otwartość.
Wiem, że to narzędzie ma też ciemną stronę.Nie można zapominać, że ChatGPT jest tylko modelem językowym. Sprawnie posługuje się językiem ludzi ale także czasami się myli.
Podaje nieprawdę i konfabuluje. Niewiedzę maskuję elokwencją, ale nie zawsze tak jest. Cała masa informacji jest bardzo dobrze przygotowana, ale te “przypadłości” czy raczej choroby wieku dziecięcego wymuszają na nas dodatkową uwagę.
Zasady krytycznego myślenia są najlepszym przewodnikiem dla dziecka aby wykorzystały potencjał tego bota w sposób bezpieczny.
Dziecko powinno zawsze sprawdzać źródło informacji, aby upewnić się, że jest ono wiarygodne i prawdziwe.
Na przykład, jeśli ChatGPT udziela odpowiedzi na pytanie dotyczące historii, dziecko powinno zweryfikować tę informację na podstawie źródeł historycznych, zanim uzna ją za prawdziwą.
Dziecko powinno zawsze pytać, jeśli nie jest pewne, co ChatGPT ma na myśli lub potrzebuje bardziej szczegółowej odpowiedzi.
Dzięki zadawaniu pytań, użytkownikmoże lepiej zrozumieć temat, o którym rozmawia z ChatGPT, oraz uniknąć nieporozumień.
Korzystając z ChatGPT kluczową umiejętnością jest zadawanie pytań pogłębiających.
Dziecko powinno pamiętać, że ChatGPT to program komputerowy, a nie człowiek, i powinno zachować zdrowy dystans.
ChatGPT to nie osoba, z którą może się utożsamiać emocjonalnie.
ChatGPT nie ocenia. Może mieć to wymiar terapeutyczny. Dziecko wiedząc, że może poruszyć każdy temat z botem, nie ma bariery zadając mu trudne lub krępujące pytania.
Dziecko powinno zachować etykę w internecie i unikać działań, które mogą być szkodliwe lub niestosowne, a także zachować odpowiedni język i unikać przekleństw i nieodpowiednich słów.
Model językowy w ChatGPT tworzy odpowiedzi na podstawie języka, który pozbawiony jest takich “brzydkich ozdobników”, unika też potocyzmów. Ma silny kręgosłup moralny i trudno jest nagiąć jego zasady.
ChatGPT przypomina grzeczną guwernantkę a kultura rozmowy, dobór słów i frazeologia zmusza nas do pewnego wysiłku, by dopasować się do tego poziomu.
To jest dziś bardzo pożądana i rzadka cecha u rozmówcy, szczególnie jeśli chcemy, by rozmawiał z dzieckiem.
ChatGPT może być pomocny jako dodatkowy zasób nauki, ale nie powinien jeszcze zastępować nauczyciela lub innych źródeł informacji.
Dziecko powinno korzystać z ChatGPT jako uzupełnienie nauki. Zgłębiać temat na swoich zasadach i w swoim tempie.
Jest to bardzo potrzebne szczególnie na początku poznawania jakiegoś tematu. Potem odpowiedzi ChatGPT mogą być zbyt lakoniczne i ogólne co powinno dać sygnał, że czas zmienić źródło do dalszej nauki.
Sprawdź również nasz artykuł o motywowaniu nastolatka do nauki języka angielskiego.
Dziecko ma teraz świetną okazję by łączyć problemy i tematy nawet w bardzo abstrakcyjny sposób. Za każdym razem zostanie cierpliwie wysłuchane i wciągnięte w dyskusje przez ChatGPT otrzymując możliwość rozwijania swojej myśli.
Kreowanie nie będzie oceniane, a pomyłki i błędy logiczne będą cierpliwie tłumaczone przez bota. Jeśli potrzebujesz pomysłu na piosenkę, wiersz lub prostą rymowankę ChatGPT da ich kilkanaście przykładów.
Mogą być potem doskonałym fundamentem pomysłów dziecka
ChatGPT choć jest modelem językowym, nie jest skupionym na przedmiotach humanistycznych. Matematyka, fizyka, chemia, geografia, informatyka, logika, problemy techniczne, elektronika itd. – wszelkie odpowiedzi oparte na wiedzy z zakresu nauk ścisłych, też są w zasięgu kompetencji ChatGPT.
Oczywiście program ma swój “sufit”, ale każdy z tematów można zgłębiać, prosząc o wytłumaczenie znaczenia dowolnej definicji, pojęcia czy wyrażenia.
ChatGPT może dla nas syntetyzować tę wiedzę zależnie od naszych potrzeb, poziomu naszej wiedzy i oczekiwań. Bardzo pomagają wtedy pytania: jak?, po co?, dlaczego?, co to znaczy?, napisz to prościej, podaj przykłady.I tak w nieskończoność, aż do zrozumienia zagadnienia.
ChatGPT w wielu tematach prześciga nas wiedzą i umiejętnością szybkiego tworzenia.
Nasze przewagi w świecie AI będą skupione wokół kompetencji miękkich, których znaczenie będzie większe niż dotychczas.
Rozwiązywanie konfliktów, wypracowywanie kompromisów, zdolności perswazyjne, duża kreatywność i innowacyjność, duża motywacja do pracy, chęć do nauki i samorozwoju, delegowanie zadań i skuteczne ich egzekwowanie, komunikatywność i umiejętność pracy w grupie, łatwość w realizowaniu zadań i skupienie na celu, życzliwość i pozytywne nastawienie do ludzi, dbałość o dobrą atmosferę i komunikację w zespole.
_
Nieodwracalnie świat jaki znamy się zmieni. Wydawało się nam, że między nami a przyszłym pokoleniem nie będzie przepaści na polu technicznym. Przygotujmy na to siebie i swoje dzieci, …bo będzie.
Na koniec mały „bonus” dla uświadomienia, że ta przyszłość z AI jest już dziś. Demonstracja usług, które już są obecne na rynku. Choć nie są doskonałe – dla wielu branż, będą wystarczające.Oto wirtualny „lektor HelenDoronEnglish”. Ta nowa usługa wykorzystująca zaawansowane algorytmy podobnie jak AI.
Synthesia pozwala korzystać z różnych – 150 realistycznych awatarów do wyboru. Każdy z nich może przeczytać dowolny tekst, w dowolnym języku z dykcją jak u zawodowego mówcy. Wszystko jest dostępne za jedyne 30$ miesięcznie.
Zadajcie sobie pytanie – ilu ludzi musiałoby przygotować ten krótki klip i ile by to kosztowało? Ja zrobiłem to w ramach darmowego demo w 1 minutę.
Przerażające? 😉
Aleksander Kurdubelski – zajmuję się marketingiem w Helen Doron English, prowadzę jedną ze szkół, jestem mężem i ojcem. Moim hobby są nowe technologie, fotografia i motocykle.
